Eco-Packaging: บรรจุภัณฑ์เพื่อสิ่งแวดล้อม

จากแคมเปญรณรงค์ “งดใช้ถุงพลาสติก” ที่มีมาตรการให้ห้างสรรพสินค้า ซุปเปอร์มาร์เก็ต และร้านสะดวกซื้องดแจกถุงพลาสติกหูหิ้วประเภทที่ใช้ครั้งเดียว ตั้งแต่เมื่อมกราคม 2563 โดยมีเป้าหมายเพื่อลดและเลิกการใช้พลาสติก รวมถึงการนำขยะพลาสติกกลับมาใช้ประโยชน์ นับเป็นก้าวแรกของเดินทางตามโรดแมปในการจัดการขยะพลาสติกในประเทศไทย ซึ่งก็ได้รับการตอบรับของผู้ใช้บริการเป็นอย่างดี 

แต่เมื่อเกิดการระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา หรือ โควิด-19 ปริมาณขยะพลาสติกกลับมาพุ่งขึ้นสูงกว่าร้อยละ 60 (ข้อมูลสถิติจากการระบาดของโควิด-19 ในประเทศไทย ระลอกที่ 1) ซึ่งส่วนใหญ่เป็นขยะพลาสติกจากการสั่งอาหารรูปแบบฟู้ดเดลิเวอรี่ เนื่องจากวิถีชีวิตที่ต้องเปลี่ยนแปลงไป ผู้คนหลีกเลี่ยงการออกนอกบ้าน และการทำงานที่บ้าน (Work from home) ทำให้พฤติกรรมการบริโภคเปลี่ยนไป ต้องพึ่งพาธุรกิจฟู้ดเดลิเวอรี่มากขึ้น ซึ่งปฏิเสธไม่ได้ที่จะต้องใช้บรรจุภัณฑ์เป็นพลาสติก อีกทั้งร้านค้ายังงดรับภาชนะใช้ซ้ำที่ลูกค้านำมาเอง เพื่อความปลอดภัยจากการติดเชื้อด้วยการสัมผัส 

ยกตัวอย่างเช่น ถ้าเราสั่งอาหารเดลิเวอรี่ มา 1 ครั้ง จะมีขยะที่เกิดขึ้นไม่ว่าจะเป็นกล่องใส่อาหาร ฝาปิด ช้อนส้อม ถุงเครื่องปรุงรส และถุงหิ้ว อย่างน้อย 6-7 ชิ้น หรือแม้แต่การสั่งกาแฟ 1 แก้ว จะเกิดขยะพลาสติก อย่างน้อย 4 ชิ้น จากแก้วกาแฟ ฝาปิด หลอด และถุงหิ้ว 

ซึ่งแนวทางที่ผู้บริโภคจะช่วยลดการใช้พลาสติกลงได้ นั่นก็คือ การลดการใช้พลาสติกแบบใช้ครั้งเดียว ไม่ว่าจะเป็นถุงพลาสติก ช้อนส้อม หลอด ฯลฯ หรือหากจำเป็นต้องใช้ก็ควรใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุดและ/หรือมีการใช้ซ้ำ (reuse) แต่นี่ก็เป็นเพียงแนวทางที่จะช่วยลดปัญหาขยะจากพลาสติกในฝั่งของผู้บริโภค ซึ่งอาจจะเป็นการแก้ปัญหาที่ปลายเหตุ 

ฉะนั้นการแก้ปัญหาขยะพลาสติกจะต้องมองไปถึงต้นตอของปัญหา นั่นก็คือฝั่งภาคผู้ผลิต ซึ่งในฝั่งของผู้ผลิตเอง ต่างก็ไม่ได้นิ่งนอนใจกับปัญหาขยะที่ปัจจุบันได้กลายเป็นประเด็นสิ่งแวดล้อมของโลกไปแล้ว ซึ่งหากศึกษาเทรนด์บรรจุภัณฑ์ในอนาคต เทรนด์หนึ่งที่มีการพูดถึงกันอย่างมาก ก็คือ Eco-Packaging หรือบรรจุภัณฑ์เพื่อสิ่งแวดล้อม 

Eco-Packaging คืออะไร?
eco-packaging คือ บรรจุภัณฑ์เพื่อสิ่งแวดล้อม ที่ผลิตออกมาโดยคำนึงถึงผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมเป็นมิตรและปลอดภัยต่อสิ่งแวดล้อม เป็นการเลือกใช้วัตถุดิบในกระบวนการผลิต จากธรรมชาติที่สามารถย่อยสลายได้ หรือวัสดุที่สามารถนำกลับมาใช้ได้ใหม่ 

ข้อดีของ eco-packaging นอกจากเป็นบรรจุภัณฑ์ที่ใช้บรรจุสินค้า และป้องกันรักษาคุณภาพสินค้าภายในแล้ว  ยังสามารถบรรจุสิ่งของได้ทั้งร้อนและเย็น บรรจุของเหลวได้โดยที่ไม่รั่วซึม สามารถนำบรรจุภัณฑ์เข้าไมโครเวฟได้ 

โดยเฉพาะแนวโน้มของบรรจุภัณฑ์อาหารที่จะใช้แนวคิดเลียนแบบธรรมชาติให้มากที่สุด โดยนำหลักการของธรรมชาติมาประยุกต์ใช้กับบรรจุภัณฑ์ และพยายามลดการใช้สารเคมีในการผลิตบรรจุภัณฑ์ให้มากที่สุด เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อผู้บริโภคและสิ่งแวดล้อม และทำให้ผู้บริโภคเกิดความมั่นใจในความปลอดภัยมากขึ้น 

วัสดุที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมที่ใช้ผลิตเป็น eco-packaging สามารถแบ่งได้เป็น 3 ประเภท ได้แก่

1. Bio-Based คือวัตถุดิบจากธรรมชาติ นำมาใช้ผลิตเป็นไบโอพลาสติก เช่น ข้าวโพด อ้อย มันสำปะหลัง เป็นต้น
2. Fiber-Based คือวัตถุดิบที่ทำมาจากไฟเบอร์หรือเส้นใยธรรมชาติ ซึ่งเป็นวัสดุที่ใช้เส้นใยมากที่สุด รวมไปถึงกากใยจากวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร ได้แก่ ชานอ้อย ฟางข้าวสาลี ลินิน ไม้ไผ่
3. Biomass (ชีวมวล) คือ วัตถุดิบที่ได้จากเศษวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร เช่น แกลบ เปลือกชานอ้อย กากปาล์ม ซังข้าวโพด

ตัวอย่าง eco-packaging ที่เริ่มมีใช้ในปัจจุบัน ส่วนใหญ่จะใช้ในบรรจุภัณฑ์สำหรับอาหาร เช่น ภาชนะใส่อาหารที่ทำจากมันสำปะหลัง รำข้าวสาลี กาบหมาก ช้อนส้อมจากไม้ไผ่หรือกะลามะพร้าว กระบอกน้ำหรือกล่องใส่อาหารไบโอพลาสติก ผลิตจากพลาสติกที่ย่อยสลายได้โดยธรรมชาติ แก้วกาแฟจากกากกาแฟ และแคปซูลใส่ซอสที่ทำจากสาหร่ายทะเล เป็นต้น 

และยังมีธุรกิจประเภทอื่นๆ ที่เห็นความสำคัญเรื่องสิ่งแวดล้อมและได้ปรับบรรจุภัณฑ์มาใช้เป็น eco-packaging เช่น หลอดบีบเครื่องสำอางที่ทำจากกระดาษการบรรจุเมล็ดพันธุ์พืชลงในวัสดุที่ใช้ทำบรรจุภัณฑ์ที่ย่อยสลายได้ เพื่อนำไปปลูกเป็นต้นไม้ เป็นต้น 

จะเห็นได้ว่าผู้ผลิตหรือผู้ประกอบการสินค้าและบริการต่างก็พยายามคิดหาทางแก้ไขปัญหาขยะที่มากขึ้ทุกวันๆ ด้วยวิธีการต่างๆ ซึ่งการปรับมาใช้บรรจุภัณฑ์เพื่อสิ่งแวดล้อม หรือ eco-packaging ก็เป็นอีกวิธีการหนึ่งที่นอกจากจะช่วยปกป้องรักษาคุณภาพของสินค้าแล้ว ยังเป็นการช่วยปกป้องโลกได้อีกด้วย





ที่มาของข้อมูล:
https://www.thairath.co.th/news/local/bangkok/1854356
https://www.thaipost.net/main/detail/89342
https://www.smethailandclub.com/design-1864-id.html
https://urbancreature.co/eco-packaging/
https://www.wawapack.com/blogs/27
https://thewmtd.com/eco-friendly-packaging/