9 อาหารมงคลในเทศกาลตรุษจีน

ในวิถีปรัชญาตะวันออก ปรัชญาจีนเป็นหนึ่งที่มุ่งเน้นมรรควิธีที่จะทำให้คนเป็นคนดี มีความสุข ดำเนินชีวิตก่อประโยชน์ต่อสังคม ประเทศชาติ และนำโลกไปสู่ความสงบสุข จึงปรากฎเป็นคำสอน คำคม และธรรมเนียมปฏิบัติมากมายสืบทอดต่อกันมา แม้แต่ในอาหารจีนแต่ละชนิดก็มักจะแฝงความหมายและความเชื่อเอาไว้เพื่อใช้เป็นสัญลักษณ์บอกเล่าเรื่องราวต่างๆ ดังนั้น ในวันมงคลอย่างในช่วงเทศกาลขึ้นปีใหม่หรือตรุษจีน อาหารคาวหวานมากมายที่เป็นสัญลักษณ์มงคลจึงถูกนำมาเซ่นไหว้ ขึ้นโต๊ะ หรือแบ่งปันให้สมาชิกในครอบครัวและญาติมิตรได้รับประทานกันเป็นการเฉลิมฉลองเทศกาลความสุขและอวยพรซึ่งกันและกัน ที่ขาดไม่ได้คือ 9 เมนูเด่นเป็นมงคลที่มักจะได้เห็นเป็นประจำทุกปี มาดูกันว่ามีอะไรบ้าง และแต่ละเมนูมีความหมายมงคลอย่างไร

1. ซาลาเปา หมายถึงการ “ห่อโชค” ซาลาเปาเป็นขนมมงคลอีกอย่างหนึ่งของคนจีนที่มักนำมาไหว้เจ้าในวันสารทจีน คำว่า “เปา” ภาษาจีนแต้จิ๋ว แปลว่า ห่อ ความหมายของซาลาเปาจึงหมายถึง การห่อโชคลาภ ห่อเงิน ห่อทอง มาให้ลูกหลานการที่ซาลาเปาต้องมีจุดสีแดงตรงกลางด้านบนลูกซาลาเปา เพราะว่าคนจีนเชื่อว่า สีขาวล้วน ซึ่งเป็นสีของแป้งซาลาเปานั้น ไม่เป็นมงคล เพราะสีขาวล้วน เป็นสีของการไว้ทุกข์ ดังนั้นเพื่อเป็นการแก้เคล็ด จึงมีการแต้มจุดสีแดงซึ่งเป็นสีของความมงคลตามความเชื่อของจีนไว้ด้านบนสุดของลูกซาลาเปา
   
   
2. ขนมเทียน หมายถึงความหวานชื่น ความสว่างสดใส การมีชีวิตที่ราบรื่น นอกจากชื่อที่เป็นมงคลแล้ว ขนมเทียนยังมีรูปลักษณ์ เป็นกรวยแหลมเหมือนเจดีย์ จึงถือว่า เป็นขนมมงคลมากๆ
   
   
3. ขนมเข่ง หมายถึงมีมิตรสหายมากมาย ทำอะไรก็ราบรื่น มีชีวิตเจริญรุ่งเรือง การงานก้าวหน้ายิ่งๆ ขึ้นทุกๆ ปี เป็นขนมที่ขาดไม่ได้ในวันตรุษจีน สืบทอดกันมากว่า 7,000 ปีแล้ว เดิมทีทำขึ้นเพื่อเซ่นไหว้เทพเจ้า และ บรรพบุรุษ
   
   
4. ขนมอี๋ หรืออี๊ มีความหมายว่ากลม เป็นขนมที่ทำจากแป้งข้าวเหนียวผสมสีชมพู ปั้นเป็นก้อนกลมๆ ต้มใส่น้ำตาล มีความหมายอันเป็นมงคลหมายถึงให้ดำเนินชีวิตง่ายดาย ราบรื่น ไร้อุปสรรคเหมือนกับขนม นอกจากนั้น ยังมีนัยยะถึงความร่มเย็นเป็นสุข สมัครสมานกลมเกลียวในครอบครัวอีกด้วย
   
   
5. ขนมถ้วยฟูและขนมสาลี่ หมายถึง ความรุ่งเรืองเฟื่องฟู มาจากลักษณะที่พองฟูของขนมในระหว่างทำ ปกติแล้วขนมถ้วยฟูและขนมสาลี่ มักใช้ประกอบในงานมงคล หรือ พิธีกรรมของจีนอยู่เสมอ เช่นเดียวกับวาระเฉลิมฉลองตรุษจีน ขนาดหรือความพองตัวของขนมแสดงถึงนัยสำคัญของความรุ่งเรือง ในช่วงเทศกาลขึ้นปีใหม่ ขนมถ้วยฟูและขนมสาลี่จึงเป็นขนมมงคลที่มีความหมายถึงความเจริญรุ่งเรือง เฟื่องฟู
   
   
6. หมี่ หมายถึง ชีวิตที่ยืนยาว เชื่อกันว่า เส้นยิ่งยาวยิ่งดี ดังนั้นเวลานำมาทำอาหารจึงนิยมลวกหมี่ทั้งก้อน ไม่นิยมตัด
   
   
7. ปลา หมายถึง ความอุดมสมบูรณ์ เหลือกินเหลือใช้ เนื่องจากคนจีนแต้จิ๋ว เรียกปลาว่า ฮื้อ แล้วได้พ้องกับวลีมงคลที่ว่า อู่-ฮื้อ-อู่-ซึ้ง แปลว่า ให้เหลือกินเหลือใช้ การไหว้เทพเจ้าด้วยปลาจึงมีนัยยะเพื่อให้มีเงินมีทอง มีทรัพย์สมบัติเหลือกินเหลือใช้มากๆ นอกจากนี้ ปลาทั้งตัวยังสื่อถึงการอยู่ร่วมกันอีกด้วย
   
   
8. ไก่ทั้งตัว หมายถึง ความก้าวหน้า ในหน้าที่การงาน ยศ ความสง่างาม โดยต้องใช้ไก่ทั้งตัว เพราะไก่มีมงคล 2 ประการ ประการแรกคือ หงอนไก่ มีลักษณะคล้ายหมวกของขุนนาง สื่อความหมายมงคลในแบบจีน แสดงถึงความก้าวหน้าในหน้าที่การงาน และไก่นั้นจะขันตรงเวลาทุกเช้าสะท้อนถึงการรู้หน้าที่ของตน นัยยะมงคลประการที่ 2 คือไก่เต็มตัว ครบถ้วนทั้งหัว ตัว ขา และปีก ซึ่งมีความหมายถึงความสมบูรณ์
   
   
9. ผักผลไม้มงคล เช่น 

• ส้มสีทอง หมายถึง ความสุขสวัสดี มหามงคล เงินทอง นอกจากนี้ ยังเป็นผลไม้ที่มีความหมายว่า โชคดี ประสบแต่สิ่งดีๆ เป็นสิริมงคลแก่ตนเองและครอบครัว ซึ่งจะต้องเลือกส้มที่มีเปลือกสีเหลืองทองหรือสีส้มสดเท่านั้น ไม่นิยมใช้ส้มที่มีเปลือกสีเขียว
  
  
• สับปะรด เป็นผลไม้แห่งความโชคดี ในภาษาจีนแต้จิ๋ว พ้องเสียงกับ “อั่งไล้” แปลว่าเรียกสีแดงเข้ามา สีแดงหมายถึงความโชคดีนั่นเอง และตารอบผลสับปะรดยังสื่อถึงความรอบรู้อีกด้วย
  
  
• สาลี่สีทอง เพราะสีทองสื่อถึงเงินทอง โชคลาภ อีกทั้งหากได้รับประทานสาลี่จะสามารถดับร้อน แก้ร้อนในได้เพราะเป็นผลไม้ธาตุเย็น
  
  
• แอปเปิ้ลแดง นอกจากสีแดงที่เป็นสีแห่งความมงคลของชาวจีนแล้ว ในความเชื่อ แอปเปิ้ลยังช่วยทำให้ร่างกายแข็งแรง ปัดเป่าโรคภัยไข้เจ็บ เพราะชื่อเรียกในภาษาจีนพ้องกับความหมายว่า สงบ ปลอดภัย ราบรื่น ไม่เจ็บไม่ไข้
  
  
• กล้วย สื่อถึงความงอกงาม มีลูกมีหลานสืบสกุล เพราะกล้วยเป็นพืชที่ทนทาน และแพร่ขยายแตกหน่อได้ง่าย นอกจากนี้สีเหลืองทองยังสื่อถึง ร่ำรวยเงินทองอีกด้วย
  
  
• หน่อไม้ คือ คำอวยพรให้ทุกอย่างเปี่ยมไปด้วยความสุข ร่ำรวย และมีชีวิตยืนยาว
  
  
• สาหร่ายทะเล หมายถึงความโชคดี ร่ำรวย
  
  
• ผักต่างๆ ซึ่งคำว่า ฉ่าย หรือ ไช่ พ้องเสียงกับความว่า ฉาย หรือ ไช้ ที่หมายถึง โชคลาภ มั่งคั่ง ร่ำรวย

นอกจากเมนูเด่นที่หยิบยกมานี้ก็ยังมีอีกหลายเมนูที่นิยมเป็นของไหว้และรับประทานกันในเทศกาลตรุษจีน ซึ่งล้วนแล้วแต่มีความหมายเป็นมงคล สร้างขวัญกำลังใจเป็นทุนในการเริ่มต้นสิ่งใหม่ๆ ต่อยอด และธำรงไว้ซึ่งสิ่งดีที่ผ่านเข้ามา นับเป็นกุศโลบายแยบยลที่สืบทอดกันมาแต่โบราณ ซึ่งประชาชนเชื้อสายจีนทั่วโลกยังคงถือปฏิบัติ เป็นการแสดงออกถึงเอกลักษณ์ของตน