ใช้ชีวิตอย่างเข้าใจธรรมชาติ | อ.จุลพร นันทพานิช
เพราะธรรมชาติสำคัญกับชีวิต
“ผมชอบปลูกต้นไม้ตั้งแต่เด็กๆ เพราะว่าอยู่ในชนบท ความชอบทำให้ผมสนใจและเรียนรู้อยู่ตลอดเวลา การได้อยู่กับธรรมชาติตั้งแต่ตอนนั้นทำให้สะสมความคิดเรื่องการให้ความสำคัญกับธรรมชาติมาเรื่อยๆ แน่นอนว่ามนุษย์เราคือส่วนหนึ่งของธรรมชาติ แต่เราเกิดตอนหลัง ธรรมชาติเขาเกิดก่อน พอเราต้องการพื้นที่สำหรับการใช้ชีวิต ทั้งที่อยู่อาศัยและสารพันสิ่งอันที่เป็นความสะดวกสบาย พวกเราก็ตัดต้นไม้อย่างไม่คิดจะอยู่อย่างเกื้อกูล ทำให้ทุกอย่างผันผวนด้วยน้ำมือตัวเอง และเป็นพวกเราเองที่เรียกร้องอยากจะอยู่กับธรรมชาติมากที่สุด ทั้งการท่องเที่ยวหรือแม้กระทั่งการสร้างที่พักอาศัย เมื่อมีโอกาสได้มาอยู่ในหน้าที่การงานตรงนี้ ผมเลยยึดหลักว่าการทุกงานหรือทุกคำปรึกษาของผมต้องทำให้สิ่งแวดล้อมของโลกดีขึ้น คุณภาพชีวิตคนดีขึ้นบนพื้นฐานของการออกแบบอย่างยั่งยืน นั่นคือ การอยู่อย่างกลมกลืนกับธรรมชาตินั่นเอง”
เรียนรู้จากประสบการณ์จริง
“ตั้งแต่ไหนแต่ไรมาแล้ว ผมเป็นคนที่ชอบเดินทางด้วยการเดินสำรวจ ทั้งภูเขาของภาคเหนือยาวเลยไปเขตแดนเพื่อนบ้าน ในบางครั้งการได้พบได้เห็นธรรมชาติ รวมไปถึงผู้คนหลากหลายท้องถิ่นหลากหลายวัฒนธรรม ทำให้ผมมานั่งทบทวน ย้อนมองและทำให้เข้าใจตัวเองมากขึ้น โดยเฉพาะการได้รู้ว่าสถาปัตยกรรมพื้นถิ่นคือสิ่งที่เราสนใจ เพราะนั่นไม่ใช่บ้านจัดสรร ตึก หรืออาคารที่เคยเรียน แต่เป็นสถาปัตยกรรมในความหมายที่มนุษย์อยู่ได้ ธรรมชาติอยู่ได้ ทุกก้าวย่างและทุกประสบการณ์จึงกลายเป็นครูที่ผมนำวิชาความรู้และความคิดเหล่านั้นมาถ่ายทอดต่อ หากในฐานะอาจารย์ผมก็จะผลักดันให้นักศึกษาเรียนรู้จากประสบการณ์จริง ผมพาพวกเขาเดินป่า พาไปสัมผัสกับของจริง เพื่อให้ทุกคนได้คำตอบต่างๆ แบบจับต้องได้ หากในฐานะผู้ให้คำปรึกษา ผมไม่ใช่แนะนำแค่การออกแบบ แต่สำหรับผมคืออยากให้ทุกคนเข้าใจธรรมชาติอย่างถ่องแท้ ผมเน้นการปลูกความคิดให้เติบโต อาจไม่จำเป็นต้องเข้าใจโลกทั้งใบ อย่างน้อยแค่พื้นที่ของตัวเองก็พอ”
เราต่างต้องพึ่งพาอาศัยกัน
“ตอนนี้ธรรมชาติกำลังเสื่อมลง ด้วยความเจริญที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน สาเหตุมาจากการเพิ่มขึ้นของโรงงานอุตสาหกรรม การขยายตัวของเมือง การปลูกพืชเชิงเดี่ยว ทุกอย่างมีผลให้สิ่งแวดล้อมเปลี่ยนแปลงไป และมนุษย์เป็นคนทำลายระบบนิเวศทิ้งเสียเอง ผมเปิดออฟฟิศชื่อป่าเหนือสตูดิโอเปิดตั้งแต่ปี 2552 ก่อนหน้านี้ก็รับออกแบบทั่วไป แต่พอเราเข้าใจในเรื่องของการใช้ชีวิตร่วมกับธรรมชาติอย่างถ่องแท้ เราก็รับเฉพาะงานออกแบบที่อิงกับสิ่งแวดล้อมเข้มข้นขึ้นมาตลอดตั้งแต่ตอนนั้น ง่ายๆ เลยสำหรับคนอยากสร้างบ้าน คือใช้วัสดุที่ไม่รบกวนธรรมชาติจะยั่งยืนที่สุด ซึ่งนั่นก็คือไม้ สำหรับผมต้นไม้ไม่มีวันหมด เราปลูกได้ชั่วชีวิต เราไม่ทันใช้ วันหนึ่งลูกหลานเราก็ได้ใช้ เราดูแลรักษาธรรมชาติดี เขาก็จะเป็นกัลยาณมิตรที่ดีต่อเราเท่านั้น โดยเฉพาะพืชพันธุ์ท้องถิ่นที่อยู่ในที่ตรงนั้นอยู่แล้ว เพราะเท่ากับการได้ฟื้นฟูระบบนิเวศน์ตรงนั้นด้วย ซึ่งประโยชน์ไม่ใช่แค่เรื่องที่อยู่อาศัย แต่เป็นเรื่องของสุขภาพกายจากอาหารดีที่เรารับประทาน จากการลงมือลงแรง และสุขภาพใจจากการให้ความหมายที่ยิ่งใหญ่กับธรรมชาติ”
อยู่กับธรรมชาติอย่างยั่งยืน
“ปัจจุบันคนรุ่นใหม่ให้ความสำคัญกับสิ่งแวดล้อมกันมาก เพราะเริ่มมองเห็นความเป็นไปของโลกในปัจจุบัน แม้ว่าอาจจะเป็นกระแสของสังคมตอนนี้ ผมก็มองว่าเป็นเรื่องที่ดีอยู่ไม่น้อย เหมือนการโยนหินเล็กๆ ทำให้น้ำกระเพื่อม แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นประสบการณ์คือสิ่งสำคัญที่สุด หน้าที่ของคนออกแบบไม่ใช่ให้ความสำคัญแค่เรื่องความสวยงาม ความทันสมัย หรือความมีรสนิยม สิ่งที่ต้องลงลึกไปคือการเรียนรู้กับความเป็นความอยู่ของธรรมชาติและของเรา ดิน น้ำ อากาศ ทุกอย่างต้องใส่ใจ ก่อนจะแตกแขนงออกไปในมิติด้านอื่นๆ ทั้งมิติเชิงนิเวศวิทยาหรือมิติเรื่องสุนทรียภาพ ผมไม่ได้คาดหวังว่านักศึกษาของผมหรือนักออกแบบจะเติบโตไปในทิศทางใด แต่ผมมองว่าพวกเขาเป็นหนึ่งในความหวังของคนอื่นๆ ที่ต้องการอยู่กับธรรมชาติ และมีส่วนช่วยให้ธรรมชาติอยู่กับเราได้อย่างยั่งยืน”
“ผมชอบปลูกต้นไม้ตั้งแต่เด็กๆ เพราะว่าอยู่ในชนบท ความชอบทำให้ผมสนใจและเรียนรู้อยู่ตลอดเวลา การได้อยู่กับธรรมชาติตั้งแต่ตอนนั้นทำให้สะสมความคิดเรื่องการให้ความสำคัญกับธรรมชาติมาเรื่อยๆ แน่นอนว่ามนุษย์เราคือส่วนหนึ่งของธรรมชาติ แต่เราเกิดตอนหลัง ธรรมชาติเขาเกิดก่อน พอเราต้องการพื้นที่สำหรับการใช้ชีวิต ทั้งที่อยู่อาศัยและสารพันสิ่งอันที่เป็นความสะดวกสบาย พวกเราก็ตัดต้นไม้อย่างไม่คิดจะอยู่อย่างเกื้อกูล ทำให้ทุกอย่างผันผวนด้วยน้ำมือตัวเอง และเป็นพวกเราเองที่เรียกร้องอยากจะอยู่กับธรรมชาติมากที่สุด ทั้งการท่องเที่ยวหรือแม้กระทั่งการสร้างที่พักอาศัย เมื่อมีโอกาสได้มาอยู่ในหน้าที่การงานตรงนี้ ผมเลยยึดหลักว่าการทุกงานหรือทุกคำปรึกษาของผมต้องทำให้สิ่งแวดล้อมของโลกดีขึ้น คุณภาพชีวิตคนดีขึ้นบนพื้นฐานของการออกแบบอย่างยั่งยืน นั่นคือ การอยู่อย่างกลมกลืนกับธรรมชาตินั่นเอง”
เรียนรู้จากประสบการณ์จริง
“ตั้งแต่ไหนแต่ไรมาแล้ว ผมเป็นคนที่ชอบเดินทางด้วยการเดินสำรวจ ทั้งภูเขาของภาคเหนือยาวเลยไปเขตแดนเพื่อนบ้าน ในบางครั้งการได้พบได้เห็นธรรมชาติ รวมไปถึงผู้คนหลากหลายท้องถิ่นหลากหลายวัฒนธรรม ทำให้ผมมานั่งทบทวน ย้อนมองและทำให้เข้าใจตัวเองมากขึ้น โดยเฉพาะการได้รู้ว่าสถาปัตยกรรมพื้นถิ่นคือสิ่งที่เราสนใจ เพราะนั่นไม่ใช่บ้านจัดสรร ตึก หรืออาคารที่เคยเรียน แต่เป็นสถาปัตยกรรมในความหมายที่มนุษย์อยู่ได้ ธรรมชาติอยู่ได้ ทุกก้าวย่างและทุกประสบการณ์จึงกลายเป็นครูที่ผมนำวิชาความรู้และความคิดเหล่านั้นมาถ่ายทอดต่อ หากในฐานะอาจารย์ผมก็จะผลักดันให้นักศึกษาเรียนรู้จากประสบการณ์จริง ผมพาพวกเขาเดินป่า พาไปสัมผัสกับของจริง เพื่อให้ทุกคนได้คำตอบต่างๆ แบบจับต้องได้ หากในฐานะผู้ให้คำปรึกษา ผมไม่ใช่แนะนำแค่การออกแบบ แต่สำหรับผมคืออยากให้ทุกคนเข้าใจธรรมชาติอย่างถ่องแท้ ผมเน้นการปลูกความคิดให้เติบโต อาจไม่จำเป็นต้องเข้าใจโลกทั้งใบ อย่างน้อยแค่พื้นที่ของตัวเองก็พอ”
เราต่างต้องพึ่งพาอาศัยกัน
“ตอนนี้ธรรมชาติกำลังเสื่อมลง ด้วยความเจริญที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน สาเหตุมาจากการเพิ่มขึ้นของโรงงานอุตสาหกรรม การขยายตัวของเมือง การปลูกพืชเชิงเดี่ยว ทุกอย่างมีผลให้สิ่งแวดล้อมเปลี่ยนแปลงไป และมนุษย์เป็นคนทำลายระบบนิเวศทิ้งเสียเอง ผมเปิดออฟฟิศชื่อป่าเหนือสตูดิโอเปิดตั้งแต่ปี 2552 ก่อนหน้านี้ก็รับออกแบบทั่วไป แต่พอเราเข้าใจในเรื่องของการใช้ชีวิตร่วมกับธรรมชาติอย่างถ่องแท้ เราก็รับเฉพาะงานออกแบบที่อิงกับสิ่งแวดล้อมเข้มข้นขึ้นมาตลอดตั้งแต่ตอนนั้น ง่ายๆ เลยสำหรับคนอยากสร้างบ้าน คือใช้วัสดุที่ไม่รบกวนธรรมชาติจะยั่งยืนที่สุด ซึ่งนั่นก็คือไม้ สำหรับผมต้นไม้ไม่มีวันหมด เราปลูกได้ชั่วชีวิต เราไม่ทันใช้ วันหนึ่งลูกหลานเราก็ได้ใช้ เราดูแลรักษาธรรมชาติดี เขาก็จะเป็นกัลยาณมิตรที่ดีต่อเราเท่านั้น โดยเฉพาะพืชพันธุ์ท้องถิ่นที่อยู่ในที่ตรงนั้นอยู่แล้ว เพราะเท่ากับการได้ฟื้นฟูระบบนิเวศน์ตรงนั้นด้วย ซึ่งประโยชน์ไม่ใช่แค่เรื่องที่อยู่อาศัย แต่เป็นเรื่องของสุขภาพกายจากอาหารดีที่เรารับประทาน จากการลงมือลงแรง และสุขภาพใจจากการให้ความหมายที่ยิ่งใหญ่กับธรรมชาติ”
อยู่กับธรรมชาติอย่างยั่งยืน
“ปัจจุบันคนรุ่นใหม่ให้ความสำคัญกับสิ่งแวดล้อมกันมาก เพราะเริ่มมองเห็นความเป็นไปของโลกในปัจจุบัน แม้ว่าอาจจะเป็นกระแสของสังคมตอนนี้ ผมก็มองว่าเป็นเรื่องที่ดีอยู่ไม่น้อย เหมือนการโยนหินเล็กๆ ทำให้น้ำกระเพื่อม แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นประสบการณ์คือสิ่งสำคัญที่สุด หน้าที่ของคนออกแบบไม่ใช่ให้ความสำคัญแค่เรื่องความสวยงาม ความทันสมัย หรือความมีรสนิยม สิ่งที่ต้องลงลึกไปคือการเรียนรู้กับความเป็นความอยู่ของธรรมชาติและของเรา ดิน น้ำ อากาศ ทุกอย่างต้องใส่ใจ ก่อนจะแตกแขนงออกไปในมิติด้านอื่นๆ ทั้งมิติเชิงนิเวศวิทยาหรือมิติเรื่องสุนทรียภาพ ผมไม่ได้คาดหวังว่านักศึกษาของผมหรือนักออกแบบจะเติบโตไปในทิศทางใด แต่ผมมองว่าพวกเขาเป็นหนึ่งในความหวังของคนอื่นๆ ที่ต้องการอยู่กับธรรมชาติ และมีส่วนช่วยให้ธรรมชาติอยู่กับเราได้อย่างยั่งยืน”
